در اکثر موجودات دو جنس مذکر و مؤنث وجود دارد و هر جنس دستگاه تناسلی مخصوص خود دارد. دستگاه تناسلی در هر جنس شکل و ساختار خاص خود را دارد. امّا وظیفة آنها در هر حال تولید، تغذیه و انتقال تخمک (در زن) و اسپرم (در مرد) است. وجود این دو سلول برای تشکیل سلول اول جنین یعنی تخم لازم است. بر خلاف دستگاه تناسلی زنان که همة اجزاء آن در داخل لگن قرار گرفته است، اجزاء دستگاه تناسلی مردان هم در داخل و هم در خارج لگن قرار دارند. دستگاه تناسلی مردانه شامل قسمتهای زیر است:
بیضه‌ها
لوله‌ها خارج کننده به نام اپی دیدیم و وازدفران
غدد ضمیمه شامل پروستات و غدد منی ساز
آلت مردانه
در مردی که به بلوغ رسیده است، دو بیضه - که در داخل کیسة بیضه در خارج بدن قرار گرفتهاند- وظیفة تولید و نگهداری میلیونها سلول اسپرم را بر عهده دارند. بیضه‌ها تخم مرغی شکل هستند و حدود 5 سانتی‌متر طول و 3 سانتی متر قطر دارند. بیضه‌ها علاوه بر تولید و نگهداری اسپرم، بخشی از دستگاه غدد درون ریز بدن هستند که هورمونهای مردانه مانند تستوسترون را تولید میکنند. تستوسترون نقش اساسی در بلوغ پسر دارد و با پیشرفت بلوغ، بیضه‌ها مقدار بیشتری از این هورمون تولید میکنند. تستوسترون هورمونی است که باعث می‌شود پسران صدای بم‌تر و کلفت‌تری پیدا کنند، بدنشان عضلانی شود، موهای بدن و صورتشان رشد کند. این هورمون همچنین تولید اسپرم را تحریک میکند. اپیدیدیم و وازدفران لوله های نازک و درازی هستند که از بیضه‌ها شروع میشوند و مایع حاوی اسپرم که منی نامیده می‌شود را به بیرون انتقال می‌دهند. این مجاری به همراه بیضه‌ها در داخل عضو کیسه مانندی به نام کیسه بیضه یا اسکروتوم قرار می‌گیرند. این کیسه در خارج بدن قرار دارد و وظیفة آن تنظیم دمای بیضه‌هاست. بیضه‌ها برای داشتن فعالیت مناسب باید در دمای پایین‌تر از دمای بدن باشند و به همین دلیل خارج بدن قرار دارند. کیسة بیضه با کوچک و بزرگ شدن، بیضه‌ها را به بدن نزدیک و یا از آن دور میکند. زمانیکه بدن سرد است –مثلاً موقع شنا در آب سرد- کیسه بیضه منقبض می‌شود و بیضه‌ها را به بدن نزدیک میکند تا از گرمای آن استفاده کند. امّا زمانیکه بدن گرم است، کیسة بیضه شل می‌شود تا بیضه‌ها از بدن دور شوند و بتوانند خنک شوند. مغز و دستگاه عصبی هدایت این تنظیم دمای بیضه‌ها توسط کیسة بیضه را بر عهده دارند.
غدد ضمیمه دستگاه تناسلی شامل غدد منی ساز و پروستات وظیفة تولید مایع لازم برای روان کردن لوله‌های خارج کننده و تغذیه اسپرم را بر عهده دارند. وازدفران که ادامة اپیدیدیم است به غدد منی ساز که در طرفین مثانه قرار گرفتهاند می‌رسد. غدد پروستات که مسؤول تولید بخشی از مایع منی است، در پایین مثانه قرار گرفته است. این غدد مجاری انزال (مجاری خارج کننده منی) که ادامة وازدفران است را احاطه میکند. مجاری انزال با عبور از داخل پروستات به داخل پیشابراه باز می‌شود. پیشابراه از مثانه شروع می‌شود و تا داخل آلت مردانه امتداد می‌یابد. پیشابراه مسؤول خارج کردن ادرار و نیز منی است.
آلت مردانه از دو بخش تشکیل شده است: بدنه آلت و سر آلت. در نوک آلت در قسمت سر آن یک سوراخ کوچک وجود دارد که خروجی پیشابراه است و ادرار و منی از آن خارج میشوند. آلت ساختمانی اسفنجی شکل دارد که می‌تواند پر خون شود که باعث بزرگی و سفت شدن آن می‌شود که این حالت معمولاً در اثر تحریک جنسی اتفاق می‌افتد و آلت را آمادة وارد شدن به داخل واژن زن میکند. در حالت عادی آلت نرم است. پسران در بدو تولد در سر آلت خود پوست اضافه‌ای دارند که مطابق قوانین اسلامی می‌بایستی این پوست اضافه برداشته شود. این عمل که ختنه کردن نامیده می‌شود معمولاً در طی چند روز اول تولد نوزاد پسر انجام می‌شود. ختنه کردن به رعایت بهداشت کمک میکند و خطر سرطان در آن ناحیه را کم میکند.
وظیفه دستگاه تناسلی مردانه چیست؟
وظیفة نهایی اجزاء مختلف دستگاه تناسلی مرد، تولید اسپرم است که آنرا به شکل منی تهیه میکند و هنگام برقراری رابطة جنسی با جنس مخالف وارد دستگاه تناسلی زن میکند تا بارداری اتفاق بیفتد. وظیفة دیگر این دستگاه تولید هورمونهای مردانه است که برای بلوغ و ظاهر مردانه لازم است.
زمانیکه نوزاد پسر بدنیا می‌آید تمام قسمتهای دستگاه تناسلی مردانه را دارد ولی تا رسیدن به زمان بلوغ فعالیت تولید مثلی ندارد. در زمان بلوغ در حدود سنین 14-10 سالگی هورمونهایی از غدد هیپوفیز -که در پایین مغز قرار دارد- ترشح می‌شود که از طریق خون به بیضه‌ها می‌رسد و آنها را وادار به تولید تستوسترون و اسپرم میکند. با تولید تستوسترون تغییراتی در بدن اتفاق می‌افتد. در حین بلوغ کیسة بیضه‌ها بزرگتر میشوند، سپس آلت مردانه بزرگتر می‌شود و غدد منی ساز و پروستات نیز رشد میکنند. موهای ناحیة تناسلی و نیز موهای صورت و زیر بغل شروع به رشد میکنند و به تدریج صدای مردانه جای صدای بچه گانه را می‌گیرد. در حین بلوغ پسران رشد قدی و وزنی سریعی پیدا میکنند و بدنشان عضلانی می‌شود. زمانیکه پسری بالغ می‌شود روزانه میلیونها اسپرم تولید میکند. هر سلول اسپرم بسیار کوچک است در حد 05/0 میلی‌متر است. اسپرم داخل بیضه‌ها تولید می‌شود و از شکل یک سلول عادی تبدیل به سلول دارای سر و دم شبیه یک بچه وزغ می‌شود. مواد ژنتیکی در سر اسپرم قرار دارد. دم اسپرم متحرک است و اسپرم را در داخل اپیدیدیم و بعدها در داخل دستگاه تناسلی زنانه به جلو می‌راند. هر اسپرم پس از تولید در بیضه، حدود 6-4 هفته در داخل اپیدیدیم می‌ماند و بخشی از تکامل خود را در آن سپری می کند و پس از آن وارد وازدفران می‌شود. غدد منی ساز و پروستات مایع منی را به اسپرم اضافه میکنند و منی بدینوسیله کامل می‌شود. با تحریک شدن جنسی مرد، آلت سفت و سخت می‌شود، عضلات درون اعضاء جنسی منقبض میشوند و بدینوسیله مایع منی به بیرون ریخته می‌شود که به این عمل انزال می‌گویند. با هر انزال حدود 500 میلیون اسپرم از بدن خارج می‌شود. در صورتیکه مایع منی درون دستگاه تناسلی زن ریخته شود، اسپرم از واژن به سمت بالا شروع به حرکت میکند که دم اسپرم قابلیت شنا کردن را به آن می دهد. اسپرم از طریق دهانه رحم وارد رحم می‌شود و از آنجا به لوله‌های رحمی (لوله‌های فالوپ) می‌رسد. در صورتیکه اسپرم در زمانیکه تخمک از تخمدان زن آزاد شده باشد به آن برسد آنرا باردار میکند. برای باردار کردن تخمک تنها یک اسپرم کافیست. در واقع با وارد شدن یک اسپرم به تخمک هیچ اسپرم دیگری نمی‌تواند به آن وارد شود و بارور شدن تخمک با محتویات ژنتیکی درون اسپرم انجام می‌شود و حاملگی آغاز می‌شود. سلول تخم حاصل شده شروع به رشد می کند و تبدیل به هزاران سلول می‌شود و جنین را بوجود می‌آورد. پس از 9 ماه جنین کامل می‌شود و نوزاد متولد می‌شود.
بیماریهای دستگاه تناسلی مردانه
بعضی از بیماریها ممکن است دستگاه تناسلی مردانه را درگیر کند که بعضی از شایع‌ترین آنها در زیر توضیح داده شده است:
- آسیب به بیضه: کوچکترین ضربه به بیضه باعث درد بسیار و تورم می‌شود. پیچ خوردگی بیضه زمانی اتفاق می‌افتد که بیضه به دور خود می‌پیچد که باعث بسته شدن رگهای خونرسان به بیضه می‌شود. این حالت شایع نیست ولی اورژانسی است چرا که اگر پیچ خوردگی به سرعت تصحیح نمی‌شود باعث تخریب بیضه می‌شود. در صورت درد شدید در ناحیة بیضه باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
- سرطان بیضه: این سرطان یکی از سرطانهای شایع در مردان کمتر از 40 سال است. سرطان تولید بی‌رویه سلولهاست که در صورتیکه به موقع تشخیص و درمان نشود می‌تواند کشنده باشد. سرطان بیضه در صورتیکه زود تشخیص داده شود به خوبی به درمان پاسخ می‌دهد. به همین جهت همة پسران باید به صورت منظم بیضه خود را معاینه کنند تا مطمئن باشند که تودة غیر طبیعی در آن بوجود نیامده است.
- التهاب و عفونت اپیدیدیم: اکثراً در اثر یک میکروب بوجود می‌آید که ممکن است از طریق جنسی منتقل شود. درد و تورم بیضه از علایم این بیماری است.
- هیدروسل یا آب آوردن بیضه: که در طی آن مایع در درون غشاهای اطراف بیضه جمع می‌شود. هیدروسل باعث تورم بیضه می‌شود ولی این تورم دردناک نیست. در بعضی موارد عمل جراحی برای درمان آن لازم است.
- فتق مغبنی: زمانی است که بخشی از روده به صورت غیر طبیعی وارد کشالة ران و کیسة بیضه می‌شود. محتویات فتق بصورت تورم در ناحیه کشاله ران و کیسه بیضه دیده می شود. این بیماری با جراحی درمان می‌شود.
- بیماریهای منتقله جنسی از طریق برقراری رابطة جنسی با فرد آلوده به بدن انتقال می‌یابد. عفونت‌هایی مانند ایدز، زگیل تناسلی، سیفلیس، سوزاک، کلامیدیا، تبخال تناسلی و هپاتیت B در صورت عدم رعایت اصول محافظتی از فرد آلوده به فرد دیگر در اثر رابطة جنسی قابل انتقال هستند.
در صورتیکه فکر می‌کنید هر یک از علایم یا بیماریهای ذکر شده فوق را دارید یا در صورتیکه سؤالی در خصوص مراحل رشد و بلوغ خود دارید بایستی با پدر و مادر و یا پزشک خود مشورت نمایید. اکثر بیماریهای دستگاه تناسلی مردانه قابل درمان هستند.
بخش خارجی
اعضای تشکیل دهنده بخش خارجی شامل آلت تناسلی و کیسه بیضه می باشد آلت تناسلی عضو مقاربت بوده و کیسه بیضه که بیضه ها و اعضای فرعی آنها را در بر می گیرد.
آلت تناسلی ( penis ) :
عضوی است استوانه ای شکل که به سطح جلویی و طرفی قوس استخوان عانه اتصال دارد و در جلوی کیسه بیضه قرار گرفته است مهم ترین اعمال آلت تناسلی دفع ادرار و نعوظ جهت مقاربت اس سر آلت حشفه نام دارد که توسط چین پوستی به نام پرپوس پوشیده شده است معمولاً این چین پوستی را به وسیله عمل ختنه کردن بر میدارند.
کیسه بیضه ( scrotum ) :
کیسه ای است پوستی که در عقب آلت تناسلی قرار دارد این کیسه توسط یک دیواره عمودی به دو قسمت چپ و راست تقسیم می شود که هر یک حاوی و محافظ بیضه و اپیدیدیم مربوطه می باشد کیسه بیضه هنگام بلوغ توسط مو پوشیده می شود و به علت تراکم رنگدانه ها از پوست قسمتهای دیگر بدن تیره تر است.
دستگاه تناسلي مرد، توليد اسپرم ،سلول هايي كه مي توانند به تخمك زن متصل شده، نوزاد را به وجود بياورند، را برعهده دارد. همچنين اين دستگاه هورمون هاي جنسي لازم براي توليد اسپرم و تكامل جنسي در دوران بلوغ را مي سازد. اعضاي تناسلي مرد از آلت تناسلي، بيضه و كيسه بيضه كه بيضه ها در آن آويزان هستند، تشكيل مي شوند. هر بيضه حاوي لوله هاي سمينيفر است كه اسپرم مي سازند. اسپرم در اپيديديم )يك لوله پيچ در پيچ كه پشت هر بيضه قرار دارد، نگهداري مي شود. يك لوله ديگر به نام وازدفران، هر اپيديديم را به يك مجراي انزالي وصل مي كند كه اين مجرا خود به پيشابراه وصل مي شود. سه غده يك جفت غده ساخت مني و غده پروستات(، مايعاتي را ترشح مي كنند كه وظيفه انتقال و تغذيه اسپرم را برعهده دارند؛ اين ترشحات همراه اسپرم، مايعي به نام مايع مني را تشكيل مي دهند. در طول فعاليت جنسي، بافت نعوظي آلت تناسلي، پر خون شده، آلت تناسلي را دراز و سفت مي كند تا بتواند وارد مهبل زن شود. در هنگام ارگاسم، انقباضات عضلاني مايع مني را از طريق هر وازدفران به طرف پيشابراه و خارج از آلت تناسلي مي رانند.
آلت تناسلي:
درحالت عادي آلت تناسلي كوچك و شل مي باشد ولي پس از تحريك شدن بدليل جمع شدن خون در رگهاي آن به حالت نعوظ در مي آيد.حالت نعوظ حالتي است كه آلت بزرگ و سفت مي شود.اندازه آلت مردان د رحالت نعوظ بين 13 تا 18 سانتي متر مي باشد.اين عضو در مردان به صورت استوانه اي شكل مي باشد كه از 3 بافت تو درتو تشكيل شده.اين بافتها اسفنجي شكل هستند و درواقع مانند جك هاي بادي عمل مكنند به اينصورت كه حاوي سلول هايي مي باشند كه در هنگام تحريك جنسي ،با ارسال پيام عصبي و ترشح هورمون هاي خاص در بخش استوانه اي آلت آب را به خود جذب مي كنند و مانند بادكنك هاي پر از آب به هم فشار آورده و سبب خيزش و نعوظ آلت تناسلي مي شوند و بحث درباره اين سلول ها تخصصي مي باشد پوست آ لت هم كاملآً قابل كشش است
كيسه بيضه( Scortum )
اين عضو از بسياري مخازن خون و اسپرم تشكيل شده و در واقع كار اصليش تنظيم حرارت بيضه ها ميباشد.بطور معمول در آقايون دو بيضه وجود دارد و به طور طبيعي بيضه سمت چپ بالاتر از بيضه سمت راست است .كيسه بيضه از ماهيچه هايي تشكيل شده كه در هنگام گرما شل ميشوند و بين بيضه و بدن فاصله مي اندازند و در هنگام سرما هم جمع شده و بيضه ها رو به بدن ميچسبونن.بدن انرژي زيادي رو صرف ثابت نگه داشتن دماي اين منطقه ميكند .
بيضه ها:
عمل اصلي آنها توليد اسپرم مي باشد.با فرا رسيدن زمان بلوغ، ساخت مداوم اسپرم در بيضه ها با سرعت حدود 125 ميليون اسپرم در روز شروع مي شود. اسپرم ها در اطراف ديـواره هاي لوله هاي سمينيفر تكامـل پيـدا مــي كنند و دم هاي آنها كه آنها را قادر به شنا كــردن مـي كـنند، بـه سمت مركز لوله ها قرار مي گيرند. اسپرم بالغ در يك لوله پيچ در پيچ به نام اپيديديم كه پشت هر بيضه قرار دارد، نگهداري مي شود. سرانجام اسپرم ها يا در طي فعاليت جنسي با انزال بيرون مي روند و يا به داخل بدن بازجذب مي شوند. در اين بخش هورمونهايي مثل تستسترون، هورمون ابتدايي مردانه ، و اسپرمهاي ناآماده توليد مي شود.درون بيضه توده عظيمي از لوله كه Seminiferous Tubules يا لوله مني ساز وجود دارد.
سه غده (دو غده ساخت مني و يك غده پروستات):
مايعاتي را ترشح مي كنند كه وظيفه انتقال و تغذيه اسپرم را برعهده دارند.
غده Bulbourethral
كه در ابتداي برانگيختگي آب را فراهم مي كند تا لوله برون ريز از اسيدها و مواد ادراري پاكسازي بشود.اين آب درابتدا حاوي هيچ اسپرمي نيست ولي اگر بعد از يكبار انزال مايع مني همچنان در لوله باقي مانده باشد در دفعاتبعد مي تواند اسپرمها را با خودش حمل كند.
(اپيديديم)Epididymis :
يه لوله قطور ماهيچه اي كه روي بخش پشتي بيضه خوابيده كه اسپرمها رو انبار ميكند و با انقباض و انبساط اسپرم هارا به پروستات مي رساندو در پروستات در مايعي به نام مني كه پروستات سازنده آن است غوطه ور مي شوند اين مايع داراي املاح و ويتامينها و مواد قندي زيادي است كه از خون گرفته شده است.اگر آميزش جنسي و هر كاري كه سبب خروج مني شود انجام نگيرد اين مايع و اسپرم ها به تدريج ازپوست جداره لوله هاي مني بر جذب خون مي شود.
ماهيچه اي كه بين معقد وآلت تناسلي قرار داردو در واقع هم آلت و هم مقعدراكنترل ميكند.
نظرات شما عزیزان:
آمار
وبلاگ:
